In de marge van het verhitte zonnepanelendebat liet Vlaams minister van Energie Zuhal Demir (N-VA) vallen dat hernieuwbare energie Vlaanderen tegen 2030 30 miljard euro zal kosten. Van dat bedrag is net niet de helft al uitgegeven, vooral aan subsidies voor zonnepanelen en windenergie. Het deed Bart De Wever afvragen of we dat geld niet anders hadden kunnen besteden. ‘Hoeveel kerncentrales kunnen we daar niet mee bouwen?’, vroeg de N-VA-voorzitter zich in het VRT-journaal af. Ik kan het antwoord geven. Eén. Of een halve. Afhankelijk van uw definitie.
In het Verenigd Koninkrijk komt er een nieuwe kerncentrale, de eerste in Europa sinds 2007. Hinkley Point C bevat twee kernreactoren. De kerncentrale van Doel bevat er vier. De nieuwe reactoren zijn veel krachtiger en moderner dan de onze, maar ook duurder. Deze maand voegde bouwheer EDF nog eens een half miljard euro aan de kostprijs toe. Dat is het bedrag dat de Vlaamse regering uittrekt om gedupeerde eigenaars van zonnepanelen te vergoeden. Een half miljard is niet weinig voor een Vlaamse begroting die 2,5 miljard in het rood duikt. Maar wat de bouw van de nieuwe kerncentrale betreft, is het eerder een voetnoot. Die kost 26 miljard.
Het zal nog tot 2026 duren voor Hinkley Point C in Somerset operationeel is. (C)blg
Niet meer in Britse handen
In 2008 besloot de Britse regering opnieuw in te zetten op kernenergie. Hinkley Point C zou de eerste van een reeks nieuwe Britse kerncentrales worden. Momenteel is de verwachting dat ze in 2026 operationeel zal zijn. Maar in de 18 jaar daartussen zal de steeds duurder wordende investering nog steeds geen enkele kilowattuur koolstofarme energie gegenereerd hebben. Echt Brits is ze ook al niet meer. Nadat de oorspronkelijke aannemer aan het project ten onder is gegaan, is het nu in handen van Fransen en Chinezen. Wat een verschil met Vlaanderen. Sinds wij 18 jaar geleden ingezet hebben op hernieuwbare energie, genereren de Vlaamse zonnepanelen en windturbines al meer energie dan een forse kernreactor. Op en top Vlaamse energie, geoogst op Vlaamse daken en in Vlaamse velden.
De 30 miljard Vlaamse ondersteuning werpt vruchten af. De kostprijs van hernieuwbare energie is in 18 jaar met een factor 10 gedaald. De duurzame werkgelegenheid in de sector is sterk gestegen. Ondertussen zijn investeringen in zonnepanelen, zelfs zonder subsidie of terugdraaiende teller, rendabel. Ook voor de Vlaming, niet alleen voor de energiebedrijven.
Hetzelfde gaat niet op voor kernenergie. Waar Hinkley Point C oorspronkelijk begroot was op 14 miljard euro, is dat bedrag ondertussen net niet verdubbeld. En dat is eigenlijk nog een meevaller. Andere nieuwe kerncentrales in onder meer Finland of Frankrijk kosten nu al drie tot zesmaal zoveel als begroot, en de bouw ervan duurt nog jaren. Wetenschappelijk onderzoek door het Massachusetts Institute of Technology toont aan dat kernenergie een negatieve leercurve kent: hoe meer centrales je bouwt, hoe duurder het blijkt te worden. Tenzij we het zoals in China en Rusland doen, via genationaliseerde bedrijven en tegen fors zwakkere veiligheidsnormen. Maar ik denk niet dat u staat te springen voor een Chinese kerncentrale in uw achtertuin. Laat staan eentje waar de Vlaamse belastingbetaler borg voor moet staan.
Kerncentrales vergen niet alleen een gigantische investering, maar ook onderhoud, bewaking en de verwerking en berging van nucleair afval. De zonnepanelen op uw dak hebben hoogstens een poetsbeurt met een zachte borstel nodig, een lange opleiding of stralingsbeschermend pak is niet vereist.
60 miljard euro voor twee reactoren, dat is heel veel geld. Hoeveel zonnepanelen kunnen we daarmee niet op Vlaamse daken leggen?Grijsgedraaide plaat
De operationele kosten van kerncentrales moeten natuurlijk ook betaald worden. Om Hinkley Point C rendabel te houden, heeft bouwheer EDF in 2013 van de Britse regering een strike price, een gegarandeerde energieprijs van 105 euro per geproduceerde megawattuur gekregen, voor de eerste 35 werkingsjaren. Dat bedrag is gecorrigeerd voor inflatie, waardoor het op dit moment, minstens 5 jaar voor de centrale in werking treedt, al 127 euro per megawattuur bedraagt. Ter informatie: de gemiddelde elektriciteitsprijs op de groothandelsmarkt bedraagt daar één derde van.
De Britse rekenkamer gaat ervan uit dat het project de belastingbetaler zo’n 60 miljard euro zal kosten. Geld dat vooral naar Franse en Chinese staatsbedrijven zal gaan, de eigenaars van de nieuwe kerncentrale, en de enige die nog nieuwe kerncentrales willen bouwen tout court.
Dat heeft ook de Britse premier Boris Johnson aan het denken gezet. In het energiehoofdstuk van zijn relanceplan ligt de focus niet meer op nieuwe kerncentrales, maar op onderzoek naar nieuwe en beloftevolle nucleaire technologie. Hij stelt als doel om binnen de tien jaar het verbruik van ieder huishouden in het land volledig met Britse windenergie te voorzien.
Misschien wordt het dus weleens tijd die grijsgedraaide plaat van nieuwe kerncentrales af te zetten. 60 miljard euro voor twee reactoren, dat is heel veel geld. Hoeveel zonnepanelen kunnen we daarmee wel niet op Vlaamse daken leggen?
Joannes Laveyne
Onderzoeker aan het Elektrisch Energielaboratorium van UGent